Sự cám dỗ của đường
Đường là từ thông dụng dùng để chỉ Carbohydrates. Nếu để ý đọc thành phần trên bao bì của những thực phẩm đóng gói, bạn sẽ thường xuyên thấy: glucose, dextrose, fructose, galactose, sucrose, maltose, lactose, hoặc starch. Tất cả đều là đường. Những thành phần khác có độ fructose cao như si-rô bắp, nước trái cây, đường thô, mật ong. Và đương nhiên những thực phẩm như sốt cà chua, ya-ua, trái cây sấy khô, nước pha chế đóng chai không thể thiếu đường.
Vậy đường ảnh hưởng như thế nào đến bộ não của chúng ta? Tại sao ăn một ít đồ ngọt lại khiến chúng ta muốn ăn nhiều hơn?
Khi ta ăn một miếng bánh ngọt, vị giác ngọt trên lưỡi được kích hoạt, và đồng thời đánh thức hệ thống tưởng thưởng. Một đơn vị quan trọng của hệ thống tưởng thưởng (rewarding system) là dopamine. Những chất gây nghiện như rượu, nicotine và heroin khiến dopamine tăng mạnh, đòi hỏi cơ thể luôn tìm đến trạng thái “phê” đó. Và, tuy không mạnh bằng chất gây nghiện, đường cũng “giải phóng” dopamine.
Một món ăn sẽ tạo ra một hiệu ứng nhất định đối với hệ thống tưởng thưởng. Tuy nhiên nếu ăn món đó nhiều lần liên tục, sẽ khiến lượng dopamine tiết ra ít dần và từ từ mất đi; khẩu vị sẽ cảm thấy nhàm chán. Nguyên nhân là do não bộ của chúng ta có nhiệm vụ chú ý đến những thực phẩm mới lạ để phát hiện ra đồ ôi thiu và để tìm tất cả những dinh dưỡng cần thiết. Vì vậy, cơ thể luôn đòi hỏi ăn món mới để duy trì lượng dopamine.
Đường thì khác. Khi bạn ăn đồ ngọt liên tục, dopamine không bị giảm đi. Tức là ăn nhiều đường sẽ luôn có cảm giác “đã”. Như vậy, đường hoạt động gần như một chất gây nghiện, khiến nhiều người thường xuyên thèm ngọt.
Những loại đường kể trên khác nhau (đường thô, phức hợp thì tốt hơn) nhưng đều mang đến một cảm giác tưởng thưởng giống nhau và nếu dùng quá nhiều thì sẽ gây nghiện, tăng cảm giác thèm đường và làm tăng “đô” ngọt (bạn sẽ muốn ăn ngày càng ngọt hơn). Nhưng lâu lâu ăn một miếng bánh ngọt cũng không sao nhỉ.
Không chỉ với đồ ăn, hệ thống tưởng thưởng còn có thể được tác động tương tự bởi các hành vi khác, điển hình là buôn chuyện, hoạt động tình dục và sử dụng chất gây nghiện. Đây là một hệ thống phức tạp nhưng sẽ trả lời một câu hỏi đơn giản “mình có nên tiếp tục ?” Câu trả lời là “Có” và bạn sẽ muốn tiếp nhận thêm những cảm giác ngọt thỏa mãn từ miếng bánh bạn vừa ăn.
Tổng hợp từ TED ED bởi Tuyết Trinh
